آن‌چه در این مقاله می‌خوانید:
- کوکی چگونه کاربر را شناسایی می‌کند؟
- نقش کوکی در تبلیغات هدفمند
- بررسی و آنالیز آماری
- استفاده از کوکی برای شخصی‌سازی وب‌سایت
- اجزای کوکی
- انواع کوکی
- کوکی‌های جانبی یا Third-party Cookie چیست؟
- آیا کوکی را حذف کنیم؟
- مدیریت Caching کوکی در اَبر دِراک
کوکی‌ها (Cookies) داده‌هایی هستند که بصورت فایل در کامپیوتر کاربران ذخیره می‌شوند و زمانی که یک کاربر از وب‌سایتی استفاده می‌کند، این اطلاعات به سرور وب‌سایت ارسال می‌شوند. نگه‌داشتن کوکی باعث می‌شود که اطلاعات کاربر فراموش نشود.
استفاده از کوکی، امکانات مفیدی را برای کاربران و مدیران وب‌سایت فراهم می‌کند. در ادامه با برخی از این امکانات آشنا می‌شویم.
کوکی چگونه کاربر را شناسایی می‌کند؟
زمانی‌که شما در وب‌سایتی به حساب خود وارد شدید، حتی اگر مرورگر خود را ببندید، در بازدید بعد همچنان در حساب خود هستید. این ویژگی توسط نگهداری کوکی به وجودآمده‌است.
اگر وب‌سایتی اطلاعات کاربری شما را در کوکی ذخیره نکند، با هر بازدید از این وب‌سایت باید دوباره اطلاعات خود را وارد کنید. از این رو نگهداری کوکی موجب بهبود تجربه‌‌ی کاربری می‌شود.
نقش کوکی در تبلیغات هدفمند
احتمالا تابحال توجه کرده‌اید که تبلیغات برخی وب‌سایت‌ها با نیازها و علایق شما سازگار است و دقیقا آن چیزی است که می‌خواهید! یکی از کاربردهای کوکی، تبلیغات هدفمند است.
وب‌سایت‌های تبلیغاتی، از تبلیغاتی که شما کلیک کرده‌اید، یک کوکی روی کامپیوترتان نگهداری می‌کنند. سپس تبلیغات بعدی را با توجه به این سوابق به شما نشان می‌دهند. البته این یکی از پارامترهای تشخیص بهترین تبلیغ، توسط اینگونه وب‌سایت‌هاست. بنابراین، با غیرفعال کردن کوکی نیز همچنان این قابلیت برای شما وجود دارد اما از میزان بهینه‌بودن آن کم شده‌است.
بررسی و آنالیز آماری
کوکی‌های شخص ثالث (Third Party) می‌توانند با اجازه‌ی خودتان اطلاعاتی را در اختیار سیستم‌های آماری قرار دهند. از این آمار ممکن است برای تبلیغات هدفمند و یا اهداف دیگر استفاده شود.
استفاده از کوکی برای شخصی‌سازی وب‌سایت
برخی از وب‌سایت‌ها تنظیماتی را در اختیار کاربر قرار می‌دهند که به شخصی‌سازی وب‌سایت و پنل مربوطه برای کاربر منتهی می‌شود. این شخصی‌سازی می‌تواند توسط کوکی ذخیره شود.
برای مثال اگر شما بتوانید پوسته (Theme) یک وب‌سایت را برای خود عوض کنید، با بستن مرورگر این تغییرات از بین نمی‌رود. بلکه در بازدیدهای بعد همچنان پوسته‌ی انتخابی شما فعال است.
اجزای کوکی
- نام *
- محتوا *
- زمان انقضا
- مسیر
- نوع ارسال
- نحوه‌ی دسترسی
یک کوکی می‌تواند اطلاعات مختلفی را در برگیرد. در این بین، نام و محتوای کوکی ضروری است. اما شما به عنوان یک توسعه‌دهنده، می‌توانید با مشخص‌کردن محتوای دیگر، به کارآیی آن کمک کنید. برای مثال با مشخص کردن مسیر کوکی، درواقع scope یک کوکی را نیز تعیین می‌کنید.
انواع کوکی
کوکی‌ها انواع مختلفی دارند که می‌توان آن‌ها را از نظر زمان نگهداری، حقوقی و امنیت دسته‌بندی کرد.
انواع کوکی از نظر زمان نگهداری
کوکی‌ها از لحاظ زمان نگهداری به دو دسته تقسیم می‌شوند.
1. کوکی‌های موقت (Temporary Cookies)
این نوع کوکی‌ها با خروج از وب‌سایت موردنظر و یا بستن مرورگر پاک می‌شوند. کوکی‌هایی که Session را نگهداری می‌کنند از این نوع هستند.
نوع دیگری از کوکی‌های موقت، به صورت زمان‌دار وجود دارند که پس از مدت زمان تنظیم شده، منقضی (Expire) می‌شوند. این کوکی‌ها پاک نمی‌شوند، اما در صورت بازدید مجدد از وب‌سایت ممکن است به روزرسانی شده و دوباره مورداستفاده قرار بگیرند.
2. کوکی‌های پایا (Persistent Cookies)
برخلاف کوکی‌های موقت، این کوکی‌ها در کامپیوتر شما باقی می‌مانند و پس از بستن مرورگر شما، پاک نخواهند شد.
این کوکی‌ها قابلیت به‌روز شدن توسط وب‌سایتی که آن را ساخته است را دارد. همچنین وب‌سایت اجازه‌ی دسترسی مستقیم به آن‌ها را نیز دارد. درصد زیادی از کوکی‌ها از این نوع هستند.
انواع کوکی از نظر حقوقی
کوکی‌ها از لحاظ حقوقی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
1. کوکی‌های First Party
کوکی‌هایی هستند که فقط با وب‌سایتی که آن‌ها را ایجاد کرده، ارتباط دارند و اطلاعات را به این وب‌سایت‌ها ارسال می‌کنند.
2. کوکی‌های شخص ثالث (Third Party)
کوکی‌هایی هستند که اطلاعات را به وب‌سایت‌های دیگر نیز ارسال می‌کنند. این کوکی‌ها معمولا تجاری‌اند. برای مثال کوکی‌های مربوط به تبلیغات از این نوع هستند. هرچند مرورگرها ممکن است به دلیل مسائل امنیتی، این کوکی‌ها را مسدود کنند؛ چرا که در مواردی به هکرها کمک می‌کند که به بخشی از اطلاعات مورد نیازشان دست یابند!
انواع کوکی از نظر امنیت
کوکی‌ها از نظر امنیت به دو دسته تقسیم می‌شوند:
1. کوکی‌های امن (HTTP-only Cookies)
نوعی از کوکی‌ها که HTTP-only ه، امن هستند. مرورگر از خوانده شدن این نوع کوکی، توسط javascript جلوگیری می‌کند. پس دسترسی هکرها از طریق حملات XSS و … را قطع می‌کند.
2. کوکی‌های زامبی (Zombie Cookies)
کوکی زامبی یک کوکی HTTP است که پس از پاک‌سازی نیز فعال است. این کوکی‌ها در محلی به جز محل ذخیره‌سازی اصلی مربوط به کوکی‌ها ذخیره می‌شوند؛ ممکن است به صورت آنلاین و یا در مرورگر کاربران در قسمت امن ذخیره شده باشند که باعث می‌شود حذف آن‌ها سخت‌تر باشد.
کوکی‌های جانبی یا Third-party Cookie چیست؟
کوکی شخص ثالث در واقع یک نوع کوکی است که به دامنه‌‌ای غیر از دامنه اصلی که در نوار آدرس مرورگر نشان داده می‌شود، تعلق دارد. این نوع کوکی اغلب برای اهداف ردیابی مورد استفاده قرار می‌گیرد و با کوکی‌های first-party که متعلق به دامنه اصلی است، کاملا متفاوت است.
به عنوان مثال، “علی” می‌خواهد خرید خود را از دامنه jeans.example.com انجام دهد. سرور مبدأ jeans.example.com از کوکی جلسه استفاده می‌کند تا به خاطر بیاورد که “علی” به حساب خود وارد شده است. این یک نمونه از کوکی‌های شخص اول است. در همین حال، ممکن است که “علی” از این‌که یک کوکی از دامنه example.ad-network.com نیز در مرورگر او ذخیره شده است و فعالیت او را در jeans.example.com ردیابی می‌کند، آگاه نباشد. این نمونه‌ای از کوکی‌های شخص ثالث است.
آیا کوکی را حذف کنیم؟
از آنجایی که داده‌های درون فایل کوکی تغییر نمی‌کنند، خود کوکی‌ها خطرناک نیستند و نمی‌توانند رایانه‌ها را با ویروس یا بدافزارهای دیگر آلوده کنند. با این حال، برخی از حملات سایبری می‌توانند کوکی‌ها را ربوده و دسترسی به جلسات مرور (browsing sessions) شما را فعال کنند.
موضوع خطرناک توانایی آن‌ها برای ردیابی تاریخچه مرور افراد است. بنابراین، باید حواستان به کوکی‌ها، به ویژه کوکی‌های شخص ثالث باشد.
اجازه دادن و حذف کوکی‌ها
فعال بودن یا نبودن کوکی‌ها اختیاری هستند. شما می‌توانید تعداد کوکی‌هایی را که در رایانه یا دستگاه تلفن همراه شما فعال هستند را به راحتی محدود یا حذف کنید.
اگر کوکی‌ها را مجاز کنید، وب‌سایت گردی شما آسان‌تر می‌شود. اما برای برخی از کاربران، امنیت کوکی‌ها مهم‌تر از تجربه اینترنتی راحت است.
نحوه فعال‌سازی کوکی:
- کوکی جلسه را پیدا کنید – معمولا در بخش Settings > Privacy.
- روی باکس‌هایی که به ذخیره یا Allow کوکی مربوط می‌شود (Allow local data) کلیک کنید.
- اگر نمی‌خواهید کوکی‌ها را فعال کنید، می‌توانید باکس‌ها را uncheck کنید.
حذف کوکی‌ها می‌تواند به شما در کاهش خطرات نقض حریم خصوصی کمک کند. حذف کوکی‌های معمولی آسان است، اما ممکن است مرور برخی وب‌سایت‌ها را سخت‌تر کند. بدون کوکی، کاربران ممکن است مجبور شوند برای هر بازدید دوباره داده‌های خود را وارد کنند. مرورگرهای مختلف کوکی‌ها را در مکان‌های مختلف ذخیره می‌کنند، اما معمولا می‌توانید:
- آن‌ها را در بخش Settings, Privacy پیدا کنید.
- برای مدیریت یا حذف کوکی‌ها، دستورالعمل گزینه‌های موجود را دنبال کنید.
برای حذف کوکی‌های ردیابی و انواع مخرب‌تر، باید از برخی نرم‌افزارهای امنیتی اینترنتی کمک بگیرید.
قبل از حذف کوکی‌ها، سهولت استفاده از وب‌سایت موردنظر را ارزیابی کنید. در بیشتر موارد، کوکی‌ها تجربه وب را بهبود می‌بخشند، اما باید با دقت مورد استفاده قرار گیرند.
مدیریت Caching کوکی در اَبر دِراک
چنانچه وب‌سایت شما از کوکی‌های مختلف استفاده می‌کند و شما مایلید از سیستم Caching سفارشی اَبر دِراک استفاده کنید، می‌توانید کوکی‌هایی را در پنل مشخص کنید و Caching را در این کوکی‌ها فعال و غیرفعال کنید.
ثبت نام و خرید سرویس CDN: سرویس CDN
برای آشنایی بیشتر با سرویس CDN، به مقاله CDN چیست مراجعه کنید.
همانطور که در بالا توضیح داده شد، از کوکی‌ها می‌توان برای ثبت فعالیت‌های مرور وب‌سایت توسط کاربر برای اهداف تبلیغاتی خود استفاده کرد. با این حال، بسیاری از کاربران نمی‌خواهند رفتار آنلاین آن‌ها ردیابی شود. حذف کوکی‌ها یا مجاز دانستن آن‌ها به خود کاربران بستگی دارد. اکنون بسیاری از وب‌سایت‌ها بنرهای کوکی را نمایش می‌دهند تا کاربران بتوانند کوکی‌هایی را که این وب‌سایت‌ها استفاده می‌کنند را بررسی و کنترل کنند.