ابر و سرویس ابری به چه معنی است؟
رشد حجم داده‌ها در دهه دوم قرن ۲۱ ام به قدری سرعت پیدا کرده است که مدیریت و استفاده از حجم بالایی از داده ها به نیازی ضروری برای کسب و کارها و سازمان ها بدل شده است. به همین دلیل این نیاز به وجود آمده تا استفاده به صورت Stand-alone و اختصاصی از منابع و امکانات فناوری اطلاعات، جای خود را به استفاده از منابع به صورت سرویس بدهد. این نوع از سرویس‌‌دهی که کاربر به صورت کامل در جریان زیرساخت‌های سخت‌افزاری، منابع و فرآیندهای در حال انجام در پشت پرده نیست و در حقیقت تعریف از بستر خدمات با هاله‌ای از ابهام روبه‌روست را اصطلاحا ابر و سرویسهای ارائه‌شده بر این بستر را سرویسهای ابری می‌گویند.
تاریخچه ایجاد سرویسهای ابری در دنیا به کمتر از نیم قرن و در ایران به کمتر از ۵ سال می‌رسد. از اولین سرویسهای ابری ارائه‌شده در دنیا می‌توان به کانال‌های مخابراتی اجاره‌ای در صنعت مخابرات اشاره کرد.
با وجود ارائه تازه‌ی این سرویس‌ها، سرعت رشد آن‌ها به صورت قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا کرده است.
انواع سرویسهای ابری:
سرویسهای ابری را می‌توان در سه دسته بندی کلی SaaS، PaaS، IaaS تقسیم‌بندی نمود.
در ادامه تفاوت‌های این سه دسته را به صورت اجمالی بررسی می‌کنیم.
SaaS یا نرم‌افزار به عنوان سرویس:
در این سرویس‌ها شرکت توسعه‌دهنده، نرم‌افزار خود را بر روی بستر یک شرکت ثالث قرار می‌دهد و مدیریت نرم‌افزاراز لحاظ پیش‌نیازهای سیستمی، به عهده شرکت ثالث می‌باشد. در این مدل، کاربران برای دسترسی به نرم‌افزار ارائه شده از اینترنت استفاده می‌کنند و نیازی به نصب و دانلود آن بر روی سیستم شخصی خود ندارند. Gmail یک نمونه از نرم‌افزاربه عنوان سرویس است که کاربرها می‌توانند از آن استفاده کنند.
PaaS یا پلتفرم به عنوان سرویس:
پلتفرم به عنوان سرویس(به اختصار PaaS)، مولفه های ابری را برای یک نرم‌افزار خاص فراهم می‌سازد، در حالی که تا پیش ازین، عمدتا برای استفاده نرم‌افزارهای کاربردی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. PaaS یک چارچوب (Framework) برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌سازد که می‌توانند از آن برای ایجاد برنامه‌های سفارشی استفاده کنند. در این مدل تمامی امور مربوط به سرور، ذخیره‌سازی و مدیریت شبکه توسط یک شرکت یا ارائه‌دهنده به عنوان واسط، مدیریت می‌شود؛ در این صورت توسعه‌دهندگان می‌توانند تنها بر روی توسعه و مدیریت برنامه خود تمرکز کنند. Google App Engine یا پلتفرم‌های نقشه مانند OpenStreetMap نمونه هایی از این نوع سرویسهای ابری هستند.
IaaSیا زیرساخت به عنوان سرویس:
سرویسهای زیرساخت ابری که با نام زیرساخت به عنوان سرویس (به اختصار IaaS) شناخته می‌شوند، از منابع محاسباتی خودکار و بسیار مقیاس‌پذیر ساخته شده‌اند. IaaS خدمات خود را به صورت کامل برای دسترسی و نظارت بر مواردی مانند محاسبات، شبکه‌سازی، ذخیره‌سازی و سایر سرویس‌ها فراهم می‌سازد و به کسب و کارها اجازه می‌دهد تا به جای خریداری منابع سخت‌افزاری ثابت، بر اساس نیاز و تقاضای خود از منابع استفاده کنند.
CDN در جایگاه IaaS
این نکته که CDN در کدام یک از سه دسته SaaS، PaaS ، IaaS جای می‌گیرد را می‌توان با یک مثال بهتر مشخص کرد. اگر برای مهاجرت از یک سرویس به سرویس دیگر نیاز به تغییر کد نداشته باشید، این سرویس یک سرویس IaaS است. چنانچه این تغییر مورد نیاز باشد می‌بایست آن را در لایه‌های بالاتر قرار داد. شبکه‌های توزیع محتوا به دلیل حضور بیشتر در لایه‌های پایین‌تر شبکه و عدم نیاز به تغییر در کد جهت مهاجرت از یک CDN به CDN دیگر، در لایه IaaS قرار می‌گیرند. برای مثال، برای مهاجرت از یک سرویس CDN به سرویس دیگر تنها نیاز است NameServerهای دامنه خود را تغییر دهید و به تغییر در کدهای نرم‌افزار تحت وب نیازی نیست. مهاجرت به دیگر سرویسهای IaaS نیز به همین صورت و بدون نیاز به تغییر در کد نرم‌افزارها قابل انجام است.
سرویسهای اَبر دِراک:
در حال حاضر تمرکز اَبر دِراک بر روی ارائه شبکه توزیع محتوا CDN قرار دارد و تمامی سرویسهای جانبی اَبر دِراک مانند DNS ابری و استریمینگ بر بستر CDN اَبر دِراک ارائه می‌شوند. به زودی دیگر سرویس‌ها از جمله Load Balancing و سرویسهای دیگری در لایه IaaS نیز در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.
همکاری تیمی (Teaming) و مدل پرداخت براساس کارکرد Pay as you Go از ابتدای زمستان امسال در اختیار کاربران اَبر دِراک قرار خواهد گرفت. این دو ویژگی جدید که دی ماه به پنل اَبر دِراک اضافه خواهند شد، قابلیت استفاده همزمان یک تیم از سرویسهای مشترک در اَبر دِراک و پرداخت براساس میزان مصرف را برای کاربران امکان‌پذیر می‌سازند.
بر اساس مدل هزینه‌ای سه لایه اَبر دِراک ۹۰ درصد کسب‌وکارهای کاربران اَبر دِراک در لایه‌ی رایگان آن قرار می‌گیرند و کاربران می‌توانند بدون پرداخت هزینه از تمام سرویسهای اَبر دِراک استفاده کنند.
بنابر زمان‌بندی اعلام‌شده مقرر بود که مدل پرداختی اَبر دِراک در ابتدای آذر در دسترس همگان قرار بگیرد که با پیش آمدن اختلال در شبکه اینترنت، این امر با تاخیر روبه‌رو شد.
بازار بالقوه زیرساخت‌های توزیع محتوا
بازار زیرساخت‌های توزیع محتوا بسته به نیاز به آن تعریف می‌شود و می‌توان نرخ رشد آن را با نرخ رشد تولید و استفاده از محتوا در اینترنت مقایسه کرد. براساس آمارهای Hootsuite رشد فضای دیجیتال در ایران طی سه سال گذشته با گسترش ۱۸ درصدی مواجه بوده است. همزمان حجم استفاده از اینترنت در ایران با افزایش ۳۰ درصدی روبه‌رو بوده و تعداد کاربران اینترنتی ایران نیز به ۶۰ میلیون نفر رسیده است. این عدد نشان از ضریب نفوذ ۷۰ درصدی اینترنت در ایران در حال حاضر دارد. دیگر کشورهای خاورمیانه نیز از این گسترش و افزایش ضریب نفوذ مستثنی نبوده‌اند.
نرخ تولید محتوا در فضای اینترنت اعم از محتوای متنی، صوتی، تصوییر و … چه در ایران و چه در دنیا با گسترش فوق العاده مواجه بوده است و نیاز به زیرساخت‌های نگهداری، پردازش و توزیع محتوا را روشن می‌کند.
شبکه‌های توزیع محتوای عمومی و خصوصی (Public & Private CDN)
سرویسهای توزیع محتوا به دو دسته اصلی Public و Private تقسیم می‌شوند. سرویسهای Public امکان توزیع محتوا را به عنوان یک سرویس در اختیار شرکت‌های بزرگ، متوسط و کوچک قرار می‌دهند. در نقطه مقابل شرکت‌های بزرگی هستند که اقدام به راه‌اندازی CDN اختصاصی خود می‌کنند. طبق آمار سیسکو تا سال ۲۰۲۲ بیش از ۹۰ درصد شرکت‌ها به دلیل هزینه‌های فنی و نگهداری، از سرویسهای توزیع محتوای CDN عمومی استفاده خواهند کرد.
